2022’den 2026’ya pasaport harcı, araç muayenesi, otoyol ve köprü geçiş ücretlerine 5.5 kat ile 9 kat arasında zam yapılmış. Belediyelerin gelirini kısmak için, aynı sürede sadece 2.5 kat artan emlak rayiç değerine sınırlama getirildi. Kayıt dışılıktan beslenenler sevindi.
Bu yıl emlak rayiç (piyasa) değerini belirleme yılıydı. Komisyonlar yıl ortasında değerlemeyi yaptı, gerçek değerleri açıkladı. Düşük değer üzerinden az vergi vermeye alışmış olan kesimler, yaygarayı kopardı.
Merkezi yönetim de belediyeleri biraz daha sıkmak için bunu fırsat olarak kullandı.
Komisyonların belirlediği gerçeğe yakın rayiç değer, TBMM Genel Kurulu'nda vergi düzenlemelerini içeren kanun teklifiyle sınırlandırıldı.
Düzenlemeye göre, ‘‘2026 yılı için öngörülen asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri dikkate alınarak emlak vergisi değeri, yeni yıl için hesaplanan bina ve arazi vergi değerleri, 2025 yılına ait vergi değerlerinin iki kat fazlasını geçemeyecek.’’
Antalya’da Muratpaşa Belediyesi’nden resmi açıklama yapılarak düzenlemeye tepki gösterildi. Amacın politik olduğu, sınırlamanın piyasa gerçekleriyle açıklanamayacağı, belediye gelirlerinin hedef alındığı vurgulandı.
Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Meclis Başkanı ve İnşaat Müteahhitlik Komitesi'nden Ahmet Öztürk ise memnuniyet açıklaması yaptı; “Bu düzenleme ile aşırı artışların önüne geçilmiş, sektörün nefes alması sağlanmıştır. Bu düzenlemenin yasalaşmasında emeği geçen tüm siyasi partilere ve sürece katkı sağlayan TOBB Başkanımız Sayın Rifat Hisarcıklıoğlu'na teşekkür ederiz’’ dedi.
Başkaca çıt çıkmadığı söylenebilir.
***
Emlak vergisi ülkemizde belediyelerin önemli gelir kaynaklarından biridir. Emlak rayiç değerleri üzerinden hesaplanır.
Emlak rayiç değerlerini, ilçelerde dört yılda bir oluşturulan takdir komisyonları belirler. Komisyonlar 7 ya da 8 kişiden oluşur, belediyeden iki kişi bulunur.
Komisyonların belirlediği değerler, dört yılın emlak vergilerine temel olur. İlk belirledikleri değer, her yıl yeniden değerleme oranın yarısı kadar artırılarak, sonraki yılların rayiç bedeli belirlenir.
Örnek:
2025’te komisyonlar oluşturulup 2026’nın emlak rayiç değerini belirledi ya. Aslında 2027, 2028 ve 2029’un değerlerini de belirlemiş oldu.
Vergi nasıl hesaplanır?
Rayiç değer, yasadaki vergilendirme oranı ile çarpılır. Vergilendirme oranı, emlakın vasıflarına (konut, işyeri, arsa, tarla olması, konumu) göre, binde 1 ile binde 6 arasında değişir.
Yeniden değerleme oranını, Türkiye İstatistik Kurumu, yıllık üretici enflasyonuna (Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’ne (Yİ-ÜFE) göre belirler.
Emlak rayiç değeri her yıl bu oranın yarısı kadar artırılarak bulunduğu için, kayıtlardaki değer piyasa değerinin çok gerisinde kalır. Resmi değer gerçek değerin gerisinde kaldığından, alınan vergi de gerçekte azalmış olur.
Rayiç değer, emlak alım satımı ve miras vergisinde de esas alındığından, sadece belediyeler değil, Hazine de zarara uğrar.
***
Yeniden değerleme oranına göre zamlanan bazı harç ve ücretlere baktım; 2022’den 2026’ya en az artan 5.5 kat artmış.
Pasaport harcı 2022’de 1703 liraymış, 15 bin 572 lira olmuş 9 katı geçiyor.
Araç muayenesi otomobil ve traktörün içinde yer aldığı grup 507 liradan 3 bin 288 liraya; kamyon sınıfı araçlar için 685 liradan 4 bin 445’e yükseltilmiş. Artış 6.5 kat.
Köprü geçişi (Osmangazi Köprüsü) otomobil grubu için 184 liradan 997 liraya, kamyon grubu için 464 liradan 3 bin 174 liraya varmış. Artış 5.5 ve 6.8 kat.
Otoyol (Kuzey Marmara Anadolu (Kurnaköy-Akyazı arası) 89.5 liradan 508 liraya çıkmış. Artış 5.7 kat.
Geride kalan dört yılda emlak vergilerindeki artış, bunların yarısını bulmuyor. Oradan en az yüzde 3’lük kayıp var. Gelecek dört yıldaki tahmini erime (kayıp) eklendiğinde, en az 8-10 katlık artış gerekiyor.
Hata olabilir mi diye bir de kendi evimin bulunduğu sokağın emlak rayiç değerlerini inceledim. Metrekare değer, 2021’de 437 liraymış. 2022’deki komisyon 750 lira olarak belirlemiş. Yeniden değerleme oranına göre 2023’te 1210 liraya, 2024’te 1564 liraya, 2025’te 1908 liraya yükselmiş.
Hata yok; dört yıllık artış 2.5 kat…
***
Özetlersek…
Harçlar ve ücretlerdeki fahiş artışa gıkını çıkarmayan iş dünyasından bir rantiye grubu, belediye payının kasalarında kalması için kulis yapıyor. İstedikleri karar verilince, muzaffer edası ile destekçilerine teşekkür mesajı yayınlıyor.
Durum şudur:
5 milyonluk daire alınıp satılırken beşte bir ya da 10 bir değer üzerinden işlem yapılacak. Kayıt dışı olarak paralar alınıp verilmeye devam edilecek. Kayıt dışılıktan beslenenler biraz daha semirecek, sürünmekte olanlar iyice yere yapışarak sürünecek.
Çöplerin alınması, kaldırımların onarılıp yolların asfaltlanması, parkların bakımı aksayacak; sosyal hizmetler ve yardımlar kısılacak…
Çünkü…
Bir kesimden almaktan vazgeçilen her kuruş vergi, o kesime sağlanan çıkardır. Alınmayan vergiden doğan açık, başka kesimlerin cebine el atılarak kapatılır.
‘‘Almadan vermek de yaratana Tanrı’ya mahsustur’’ derler ama O da tapınmayı bekler…
