Antalya Yaş Sebze Meyve Komisyoncuları Derneği (ANTOMDER) Antalya Ticaret Borsası, Ziraat Mühendisleri Odası Antalya Şubesi, Antalya Ziraat Odası gibi önemli tarım paydaşlarından oluşan Antalya Tarım Konseyi (ATAK) iş birliğiyle hazırlanan 'Yaş Meyve Sebze Piyasası ve Hal Mevzuatı: Tespitler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri' başlıklı kapsamlı rapor, Ticaret Bakan Yardımcısı Mahmut Gürcan’a sunuldu.
Raporda, Türkiye’nin yaş meyve sebze piyasasında 2010 yılında yürürlüğe giren 5957 sayılı Hal Kanunu ve 2012 yönetmeliğinin temel amaçlarının yeterince karşılanamadığı tespiti yapıldı. Piyasanın etkinliğini artırmak, ticarette standartları sağlamak ve dijital dönüşümü desteklemek için mevzuatta kapsamlı değişikliklerin yapılması gerektiği vurgulandı.
Başlıca tespitler arasında:
-
15 yıldır mevzuatın amaçlarına uygun etkin bir analiz yapılmaması,
-
Piyasadaki kayıt dışılığın ve denetimsizliğin artması,
-
Dijital sistemler (HKS, HALİS, e-fatura vb.) arasındaki entegrasyon eksikliği,
-
Hal içinde işlem hacminin önemli oranda azalması,
-
Ürünlerin standart ve kodlama sistemlerinin yetersizliği,
-
Fiyat oluşumunun hâlen kısmen hal dışı piyasalarda gerçekleşmesi,
-
Hallerin altyapı ve donanım eksiklikleri,
-
Hal rüsumları ve komisyon uygulamalarında adaletsizlikler ve haksız rekabet sorunları yer aldı.
Öneriler bölümünde ise;
-
Mevzuatın amaç maddelerinin güncellenerek ticaretin dijital ortamda izlenmesi ve denetlenmesi sağlanmalı,
-
Tüm yazılım sistemleri entegre edilerek kapsamlı bir dijital portal oluşturulmalı,
-
Ürünlerin eşsiz sınıflandırılması ve kodlanması zorunlu hale getirilmeli,
-
Haller arası standart farklılıkları giderilmeli,
-
Hal içi ticaret teşvik edilerek hal dışı ticarette sıkı denetimler uygulanmalı,
-
Tüccarların teminatları artırılarak deneyime göre farklılaştırılmalı,
-
Hal rüsumları adil ve ticaret türlerine göre farklılaştırılmalı,
-
Hal altyapısına yönelik merkezi finansman desteği sağlanmalı,
-
Denetim mekanizmaları somut kanıtlara dayalı ve şeffaf hale getirilmeli,
-
Performansa dayalı ekonomik etki raporları düzenli yayımlanmalı gibi kapsamlı adımlar yer aldı.
Raporda ayrıca, Antalya’nın Türkiye yaş meyve sebze üretiminde önemli bir paya sahip olduğu, örtü altı üretimin %50’nin üzerinde olduğu ve üretimin yaklaşık %70’inin hali hazırda kayıt dışı ticaret kanallarında gerçekleştiği bilgisi paylaşıldı.
Bu kapsamlı çalışma, sektörün geleceği ve sürdürülebilir gelişimi için yol haritası niteliğinde görülürken, ilgili kurumların önerileri dikkate alarak mevzuat reformlarını hızlandırması bekleniyor.
