Nisan 2024 – Nisan 2025 arasındaki 12 aylık dönemde, Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) yüzde 30,12 oranında arttı. Aynı dönemde Tarımsal Üretici Fiyat Endeksi (Tarım-ÜFE) ise yüzde 27,50 yükseldi. Bu fark, üreticinin maliyetler karşısında gelir kaybına uğradığını gösteriyor.
Özellikle yem, gübre, enerji ve veterinerlik hizmetleri gibi temel kalemlerdeki artış, çiftçinin üretim planlamasını doğrudan etkiliyor. Veterinerlik hizmetleri yıllık yüzde 56,94, tohum ve dikim malzemeleri yüzde 34,27, yem yüzde 31,54 oranında zamlandı. Buna karşın, üretici bu artışları ürün fiyatlarına aynı ölçüde yansıtamadı.
Mart'ta duraklama Nisan'da hızlanma
2025 Mart ayında girdi maliyetleri görece duraklarken, Nisan’da artış yeniden hız kazandı. Nisan ayında Tarım-GFE aylık yüzde 2,03 artarak son 10 yılın Nisan ortalamasının (yüzde 1,67) üzerine çıktı. Özellikle yem fiyatları aylık bazda yüzde 3,61 oranında artarak dikkat çekti.
Buna karşılık üretici fiyatları Nisan ayında yüzde 0,45 oranında düştü. Yani üretici hem artan maliyetlerle hem de satış fiyatlarındaki gerilemeyle aynı anda karşı karşıya kaldı. Bu durum, yılbaşından itibaren üreticinin yeniden “zararına üretim” sarmalına girdiğine işaret ediyor.
Enflasyon verileriyle uyumlu bir tablo yok
Tarıma dair bu tablo, genel enflasyon rakamlarıyla da tam örtüşmüyor. TÜFE’de yıllık artış yüzde 37,86 olurken, yaş meyve ve sebzede yüzde 59’luk yıllık artış kaydedildi. Ancak bu fiyat artışları çoğu zaman aracılık, nakliye ve perakende zinciri kaynaklı. Üretici bu yüksek tüketici fiyatlarından doğrudan pay alamıyor.
Tarımda maliyetlerin katlandığı, üretici fiyatlarının ise baskılandığı bu son bir yıl; çiftçi için zorlayıcı bir sürece işaret ediyor. Bu eğilim, kırsalda üretimden çekilme riskini artırırken, tüketici için de daha pahalı gıdaya erişim anlamına geliyor.
