BirGün’den Havva Gümüşkaya’nın derlediği BDDK ve Bankalararası Kart Merkezi verileri, yüksek faiz ve yüksek enflasyon döneminde kredi kartı kullanımının zorunlu hale geldiğini ortaya koyuyor. Taksitsiz kredi kartı borçları bir yılda yüzde 47 artarken, taksitsiz harcamalar Haziran 2023’e göre dört katına çıktı. Aynı dönemde bireysel kredi kartlarında batık borç da 2,5 kat büyüyerek 115,2 milyar liraya ulaştı. Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi verilerini paylaşan Bekir Ağırdır’a göre ise ülkede yetişkin her üç kişiden ikisi bankalara borçlu.
Kredi kartı geçim aracına dönüştü
BDDK’nin 7 Kasım haftası verilerine göre bireysel kredi kartı borçlarının 1 trilyon 610 milyar lirası taksitsiz, 939 milyar lirası taksitli harcamalardan oluşuyor. Taksitsiz harcamalardaki yıllık artış yüzde 47'yi buldu.
Havva Gümüşkaya’nın haberinde aktardığı gibi, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve geldiği Haziran 2023’te taksitsiz borç 403 milyar liraydı; bugün bu tutar dört katına çıkmış durumda.
Geçim sıkıntısı yaşayan milyonlar, artık faturalardan market masraflarına kadar tüm temel ihtiyaçlarını kredi kartlarıyla finanse ediyor. Bankalararası Kart Merkezi verileri de bu gerçeği yansıtıyor: Eylül ayında banka kartlarıyla yapılan 359 milyar liralık harcamaya karşılık kredi kartıyla 1 trilyon 848 milyar liralık ödeme gerçekleşti. Kartla yapılan harcamaların dörtte biri market ve gıda.
Ağırdır: “Borç artık bir hayatta kalma mekanizması”
Borçlanmadaki bu büyük tırmanış, Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin verileriyle daha da çarpıcı hale geliyor. Bekir Ağırdır’ın paylaştığı verilere göre, bireysel kredi veya kredi kartı borcu bulunan kişi sayısı 42,4 milyona ulaştı. Bu sayı, Türkiye’de yetişkin nüfusun üçte ikisinin bankalara borçlu olduğu anlamına geliyor.
Ağırdır, gelinen noktayı şöyle özetliyor:
“Borç, artık bir yaşamı savunma ve zorluklara dayanma stratejisi. Kredi kartı limitleri birer ‘nefes aralığına’, vadeler ise bir tür ‘zaman uzatma oyununa’ dönüşmüş durumda.”
Bu değerlendirme, Gümüşkaya’nın haberinde ortaya konulan hızlı borç artışıyla birleştiğinde, Türkiye’de kredi kartının artık bir ödeme aracı değil, bir hayatta kalma aracı haline geldiğini gösteriyor.
Batık borç 2,5 kat arttı
Borç yükü büyürken ödenemeyen borçlar da hızla artıyor. Bireysel kredi kartlarında takibe düşen borç 115 milyar 236 milyon liraya ulaştı. Bu tutar geçen yıl aynı dönemde 46,8 milyar liraydı; yani batık borç son bir yılda 2,5 kat büyüdü.
Ekonomik tablo giderek ağırlaşırken, geniş toplum kesimleri kredi kartı borcunu ödemek için başka bir kredi kartına yönelmek zorunda kalıyor. Uzmanlara göre bu durum, gelir kaybı ve yüksek yaşam maliyeti sürdükçe kırılgan bir borç sarmalına dönüşme riski taşıyor.
