Kumluca'nın Gardıç Bıçağı koruma altına alınıyor

Antalya genelinde 19 ilçeyi kapsayan Coğrafi İşaret Seferberliği hızla ilerliyor. Valiliğin koordinasyonunda yürütülen çalışmalarda yalnızca yöresel tatlar değil, el emeğiyle üretilen kültürel değerler de koruma altına alınıyor. Bu kapsamda Kumluca Kaymakamlığı, Kumluca Gardıç Bıçağı için Türk Patent ve Marka Kurumu’na tescil başvurusunda bulundu.

Kumluca’nın Kuzca (Gardıç) Mahallesi’nde üretilen bu özel bıçaklar, geçmişte her evde bulunur, özellikle kurban kesimlerinde ve tarımsal işlerde kullanılırdı. Günümüzdeyse birkaç usta dışında üretimi neredeyse tamamen durmuş durumda.

Demirden sanata: Gardıç bıçağının yapım sırrı

Gardıç Bıçağı, dövme çelikten el emeğiyle üretiliyor. Her bir bıçak, ustasının örs üzerindeki ritmine göre şekilleniyor.
Üretim süreci neredeyse bir ritüel gibi:

Demre Noel Baba Festivali başlıyor

İçeriği Görüntüle

• Demir ateşte kızdırılıyor, örs üzerinde çekiç darbeleriyle dövülüyor.

• Usta, demirin sesinden sertliğini ve dayanıklılığını “duyarak” anlıyor.

• Namlu kısmı, “su verme” işlemiyle dayanıklılık kazanıyor; kızgın haldeyken özel bir sıvıya batırılıyor.

• Sapı için genellikle koç ya da teke boynuzu kullanılıyor. Boynuz ısıtılarak yumuşatılıyor, oyulup şekillendiriliyor ve çiviyle çeliğe birleştiriliyor.

• Bıçağın son hali, zımparalanıp bileniyor, ardından sap kısmı cilalanarak parlaklık kazandırılıyor.

Bazı ustalar sap kısmında ahşap veya bakır süslemeler kullanarak her bir bıçağı eşsiz hale getiriyor.“Her Gardıç Bıçağı’nın bir hikayesi vardır,” diyor ustalar. “Çünkü her biri tek tek elde doğar, örste can bulur.”

Yüzyıllık dayanıklılık ve yerel kimlik

Gardıç Bıçağı yalnızca bir kesici alet değil; Kumluca’nın hafızası. Ustalar, iyi bakıldığında bir Gardıç Bıçağı’nın 40–45 yıl kullanılabileceğini söylüyor. Genellikle kuru bezle sarılıp saklanan bu bıçaklar, “tek kişilik” olarak görülüyor — çünkü ustalar, her bıçağın sahibine özel olduğuna inanıyor.

Koruma altına alınan kültürel miras

Coğrafi işaret tesciliyle birlikte Kumluca Gardıç Bıçağı’nın hem üretim geleneği korunacak hem de yerel ustalara ekonomik bir can suyu sağlanacak. Antalya Valiliği yetkilileri, benzer geleneksel el işçiliği ürünlerinin de kayıt altına alınacağını belirtiyor.

Antalya, daha önce Finike Portakalı, Alanya İpek Kozası, Korkuteli Kıvratması gibi değerleri tescillemişti. Gardıç Bıçağı da bu listeye katılarak kentin zanaatkârlık mirasının simgesi olacak.