Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği açısından en kritik göstergelerden biri olan aktif/pasif oranı, özellikle son yıllarda hızla kötüleşiyor. Habertürk yazarı Ahmet Kıvanç’ın SGK istatistiklerine dayanan değerlendirmesine göre, zorunlu sigortalı çalışan sayısının emekli, dul ve yetim aylığı alanları karşılamadığı il sayısı 21’e ulaştı. Bu tablo, birçok bölgede sosyal güvenliğin demografik baskılar altında olduğunu ortaya koyuyor.
21 ilde emekliler çalışanlardan fazla
SGK’nın 2024 verilerine göre, çırak, stajyer ve kursiyerler hariç tutularak hesaplanan zorunlu sigortalı aktif çalışan sayısı 23 milyon 202 bin kişi olarak kayda geçti. Buna karşın 16 milyon 677 bin kişi emekli, dul ve yetim aylığı alıyor.
Aktif çalışan sayısının pasif nüfusu karşılamadığı 21 il şöyle sıralanıyor:
Amasya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Burdur, Çanakkale, Çorum, Edirne, Giresun, Kırklareli, Kırşehir, Kütahya, Ordu, Rize, Sinop, Tokat, Trabzon, Yozgat, Zonguldak, Bartın ve Karabük.
Bu illerden özellikle Sinop, 100 emekli başına yalnızca 73 çalışan ile en kritik tabloya sahip.
Sekiz ilde çalışan sayısı emeklilerden yalnızca %10 fazla
Denizli, Gümüşhane, İzmir, Kastamonu, Samsun, Sivas, Uşak ve Kırıkkale illerinde aktif çalışan sayısı emekli nüfusunun sadece %10 üzerinde bulunuyor.
Örneğin Samsun’da 318 bin emekliye karşı 325 bin çalışan, Uşak’ta ise 99 bin emekliye karşı 101 bin aktif çalışan yaşıyor.
Antalya Türkiye ortalamasının üzerinde
Türkiye’de zorunlu sigortalılar için aktif/pasif oranı 2024 yılında 1,49 – 1,60 bandında hesaplanırken, Antalya’da tablo ülke ortalamasından daha olumlu görünüyor.
📌 Antalya’da:
-
868.497 aktif çalışan
-
517.260 pasif nüfus
-
Aktif/Pasif oranı: 1,68
Bu oran, Antalya’da her 100 emekliye karşılık 168 çalışan bulunduğunu gösteriyor. Şehir, demografik açıdan güçlü olan büyükşehirler kategorisinde yer alıyor.
Büyük şehirler nispeten daha iyi durumda
Türkiye’nin en büyük nüfus merkezi İstanbul’da aktif/pasif oranı 1,64, Ankara’da ise 1,46 seviyesinde. Bu iki büyükşehirde çalışan nüfusun yüksekliği, ülke ortalamasının üzerinde bir denge yaratıyor. Uzmanlara göre emekli olduktan sonra sahil kentlerine veya memleketlerine dönüş yapanların etkisi, büyükşehirlerde oranların yüksek olmasına katkı sağlıyor.
Avrupa’da da tablo benzer
Avrupa ülkelerinde de aktif/pasif oranlarının düşük seyrettiğini hatırlatan Kıvanç'ın değerlendirmesine göre, Hırvatistan’da oran 1,30, Fransa’da 1,32 düzeyinde. En iyi durumdaki ülkeler olan İzlanda ve Malta’da bile oran 2,45 seviyesine çıkabiliyor.