Antalya Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı merkez ve ilçe toptancı hallerinde yapılan Sayıştay denetimi, belediye gelirlerinin takibi ve piyasa denetiminde ciddi boşluklar bulunduğunu ortaya koydu. Raporda, hal giriş-çıkışlarının yeterince izlenmediği, tartım ve kontrol noktalarının eksik olduğu, rüsum ve kira gelirlerinde ise sistematik bir denetim mekanizmasının bulunmadığı tespit edildi.
Giriş-çıkış kontrolü yetersiz, HKS etkisiz kullanılıyor
Sayıştay’ın raporuna göre, ilçe hallerinde malların giriş-çıkışlarının etkin bir şekilde izlenmediği, Hal Kayıt Sistemi’nin (HKS) ise yeterli düzeyde kullanılmadığı belirlendi.“İlçe hallerinin giriş ve çıkışlarını canlı sistem üzerinden kontrol eden bir işleyiş kurulmamıştır.” “Hangi il veya ilçe hallerinin rüsum ödenmediği için sistemden kapatıldığının tespiti yapılamamaktadır.” “Büyükşehir halleri adına tahsil edilen rüsum tutarlarına dair rapor alınamadığı için, bankadan aktarılan meblağların doğruluğu sistem üzerinden teyit edilememektedir.” Bu eksikliklerin, hem belediye gelirlerinin doğruluğunu denetlemeyi zorlaştırdığı hem de gelir kaybı riskini artırdığı ifade edildi.
Tartım ve denetim mekanizması eksik: “Kayıt dışı önlenemez”
Sayıştay, hal giriş-çıkışlarında mal miktarlarının düzenli olarak tartılmadığını ve mevcut kontrol noktalarının yetersiz olduğunu tespit etti.“Hal giriş-çıkışlarında mal miktarlarının tartımı ve ölçümü sistematik şekilde yapılmadığından, sebze-meyve ve diğer mallarda kayıt dışı ticaretin önlenmesi mümkün değildir.” Ayrıca şehir giriş-çıkışlarında ve ilçe sınırlarında tam teşekküllü kontrol noktalarının kurulmadığı, mevcut altyapının denetimi fiilen imkânsız hale getirdiği kaydedildi.
Rüsum takibinde belirsizlik, kiracı yönetiminde zafiyet
Raporda, rüsum gelirlerinin sağlıklı biçimde takip edilmediği, HKS raporlamasındaki eksikler nedeniyle belediyenin hangi satışlardan ne kadar gelir elde ettiğini tam olarak izleyemediği belirtildi.Ayrıca, toptancı hallerinde kiracıların kira bedellerini ödememelerine rağmen etkin takip yapılmadığı, ihtar–fesih–icra–tahliye süreçlerinin sistematik biçimde işletilmediği vurgulandı.“Hallerde kira bedellerini geciktiren kiracılara mevzuata uygun sistematik takip, ihtar, fesih, icra ve tahliye süreçleri uygulanmamaktadır.”
Sayıştay: Denetim çok kurumlu olmalı
Denetim raporunda, kayıt dışı satışların önlenmesi ve rüsum kayıplarının engellenmesi için denetim sisteminin güçlendirilmesi gerektiği vurgulandı. Sayıştay, yalnızca belediye personelinin değil, Hazine ve Maliye Bakanlığı personelinin de tam zamanlı olarak denetim noktalarında görevlendirilmesini önerdi.“Rüsum ve kayıt dışı satışların önlenebilmesi için kontrol noktalarında Büyükşehir personeli yanında Hazine ve Maliye personelinin de tam zamanlı görevlendirilmesi gerekmektedir.”
Belediyenin yanıtı: “Fiziki koşullar kısıtlı”
Antalya Büyükşehir Belediyesi ise yanıtında, bazı ilçe hallerinin mülkiyet ve fiziki koşulları nedeniyle çevreleme ve giriş-çıkış düzenlemelerinde güçlük yaşandığını belirtti.Belediye, hal kantarlarının kiraya verilse de gerektiğinde denetim için kullanıldığını, kamera ile canlı izleme yapıldığını, borçlulara yazılı uyarılar gönderildiğini bildirdi.